Prezentacja teorii

Warunkowanie instrumentalne

Warunkowanie instrumentalne zwane również warunkowaniem sprawczym jest to forma uczenia się o konsekwencjach. Eksperymenty dotyczące warunkowania jako pierwszy przeprowadzał Iwan Pawłow. Natomiast, pierwszymi badaczami warunkowania instrumentalnego byli Jerzy Konorski oraz Stefan Miller, lecz najbardziej znanymi badaczami byli B. F. Skinner, Edward Thorndike, Edward Tolman. To właśnie polski neurofizjolog Jerzy Konarski oraz, polski neurolog i psychiatra Stefan Miller byli odkrywcami odruchów warunkowych typu II, nazwanych później przez Skinnera (operantconditioning) czyli warunkowaniem instrumentalnym.

Edward Thorndike

Edward Tolman

Burrhus Frederic Skinner

Eksperymentalna analiza zachowania  oznacza wykrywanie za pomocą systematycznego zmieniania warunków bodźcowych, jak różne rodzaje warunków wpływają na prawdopodobieństwo wystąpienia danej reakcji. Zachowaniem sprawczym nazywamy  każde zachowanie danego organizmu, które można scharakteryzować w kategoriach dających się zaobserwować efektów jego wpływów na środowisko. Zbieżność między zachowaniem a wzmocnieniem jest to stały związek między dana reakcją a zmianami w środowisku wywoływanym przez tę reakcję. W warunkowaniu sprawczym wyróżniamy pozytywny czynnik wzmacniający.Jest to bodziec, który gdy powiąże się jego podawanie z wystąpieniem danego zachowania, zwiększa się z czasem prawdopodobieństwo jego występowania. Natomiast negatywny czynnik wzmacniający  to bodziec, który gdy się go po jakiejś reakcji usunie, zredukuje lub zapobiegnie jego wystąpieniu, zwiększa się z czasem prawdopodobieństwo tej reakcji. Kolejnym czynnikiem występującym w tym warunkowaniu jest czynnik karzący.  Jest to każdy bodziec, który gdy uzależni się jego podawanie od wystąpienia określonej reakcji, zmniejsza z czasem prawdopodobieństwo tej reakcji. Wyróżniamy karanie pozytywne oraz karanie negatywne. Karaniem pozytywnym jest dodanie jakiegoś bodźca np. mandatu w sytuacji przekroczenia prędkości przez kierującego. Karaniem negatywnym jest usuniecie  bodźca. Dziecko które późno wróciło do domu nie dostaje kolacji.  Rezultatem jest to że następnym razem wraca wcześniej do domu. Wzmacnianie może odbywać się ciągle czyli wzmacniane są wszystkie poprawne reakcje. Może odbywać się także sporadycznie czy nazywane inaczej wzmacnianiem częściowym. Oznacza to iż wzmacnianie są niektóre poprawne reakcje. Istotnym atutem tego wzmacniania jest jego odporność na wygaszanie. Występuje ono w dwóch wersjach czy rozkładach wzmacniania. Pierwszy z nich to rozkład stosunkowy. Jednostka jest nagradzana po  pewnej liczbie reakcji. Wyróżniamy tutaj dwa jego rodzaje. Rozkład wzmacniania według stałej proporcji oraz według zmiennej proporcji. Rozkład wzmacniania wg. Stałej proporcji możemy zobaczyć w fabryce w której pracownicy pracują na akord. Dostają  określone pieniądze za określoną ilość zrobionych produktów. Drugi nazywany rozkładem interwałowym. Nagroda dawana jest po upływie określonego czasu. Tutaj także wyróżniamy dwa rodzaje: o stałych odstępach czasowych oraz o zmiennych odstępach czasowych.

Warunkowanie instrumentalne ma swoje zastosowanie w wielu sytuacjach. W domu mama może stosować tablicę motywacyjną na której dziecko dostaje kary i nagrody za swoje zadania. Stosuję się ją także w szkole w formie plusów i minusów które dzieci dostają za zachowanie. Innym miejscem w którym stosuje się warunkowanie jest terapia behawioralna dzieci z autyzmem.